گچ در مقررات ملی ساختمان؛ راهنمای جامع استانداردها، ایمنی و انرژی
گچ در مقررات ملی ساختمان؛ راهنمای جامع استانداردها، ایمنی و انرژی
آیا میدانید طبق آخرین ویرایش مباحث مقررات ملی ساختمان، استفاده از گچهای سنتی بدون رعایت استانداردهای جدید میتواند باعث رد شدن تاییدیه ناظر و پایانکار ساختمان شود؟
در صنعت ساختمانسازی مدرن، گچ دیگر فقط یک ماده سفیدکاری ساده نیست. با ابلاغ ویرایشهای جدید مبحث ۱۹ (مدیریت انرژی – ۱۴۰۴) و مبحث ۱۲ (ایمنی – ۱۴۰۳)، الزامات سختگیرانهای برای این متریال وضع شده است. در این مقاله از وبسایت گچ رازی، تمامی آنچه مهندسین، سازندگان و استادکاران باید درباره استانداردهای قانونی گچ بدانند را بررسی میکنیم.
۱. جایگاه گچ در مباحث ۲۲ گانه مقررات ملی
گچ ساختمانی در ایران تحت نظارت چندین مبحث مهم قرار دارد که عدم رعایت هر یک، تخلف محسوب میشود:
- مبحث سوم: مقاومت در برابر حریق
- مبحث پنجم: ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی (استاندارد ۱۲۰۱۵)
- مبحث دوازدهم: ایمنی کار و حمل بار (ویرایش ۱۴۰۳)
- مبحث هجدهم: عایقبندی صوتی
- مبحث نوزدهم: صرفهجویی و مدیریت انرژی (ویرایش ۱۴۰۴)
۲. ویژگیهای فنی و کنترل کیفیت (طبق مبحث ۵)
طبق استاندارد ملی ۱۲۰۱۵ و مبحث پنجم، هر کیسه گچ استاندارد باید دارای مشخصات زیر باشد تا اجازه مصرف در کارگاه را داشته باشد:
| ویژگی فنی | حد مجاز استاندارد | اهمیت در اجرا |
| گیرش اولیه | حداقل ۷ تا ۸ دقیقه | فرصت کافی برای پرداخت و جلوگیری از زنده ماندن گچ |
| گیرش نهایی | حداکثر ۲۵ دقیقه | افزایش سرعت عملیات اجرایی |
| مقاومت فشاری | حداقل ۶ مگاپاسکال (MPa) | دوام در برابر ضربه و فشار |
| دانهبندی (الک ۱.۱۸mm) | ۰ درصد (باقیمانده) | سطحی کاملاً صاف و بدون نیاز به الک کردن مجدد |
نکته مهم: استفاده از گچ در محیطهای مرطوب و یا اختلاط آن با سیمان، طبق بند ۵-۴-۵ مقررات ملی اکیداً ممنوع است و منجر به فساد ملات میشود.
۳. نقش گچ در مصرف انرژی (مبحث ۱۹ – ویرایش ۱۴۰۴)
یکی از مهمترین تغییرات در ویرایش جدید مبحث ۱۹ که از سال ۱۴۰۴ لازمالاجراست، دقت در محاسبات حرارتی است.
مهندسین محاسب باید بدانند که ضریب هدایت حرارتی (λ) برای اندود گچ خالص برابر با W/m⋅K ۰.۳۵ در نظر گرفته میشود. این عدد نشان میدهد که گچ نسبت به بتن و سنگ، عایق حرارتی بهتری است، اما برای دیوارهای خارجی حتماً نیاز به عایق مکمل (مثل پشم سنگ یا پلیاستایرن) دارد تا پلهای حرارتی حذف شوند.
۴. گچ؛ سپر محافظ سازه در برابر آتش (مبحث ۳)
گچ حاوی حدود ۲۱٪ آب تبلور است. در هنگام آتشسوزی، این آب بخار شده و مانع رسیدن حرارت به اسکلت فلزی میشود. طبق جدول پیوست ۲ مبحث سوم، حداقل ضخامت گچ برای محافظت از تیرها و ستونهای فولادی به شرح زیر است:
- مقاومت ۱ ساعته: ۱۲ میلیمتر گچ روی رابیتس
- مقاومت ۲ ساعته: ۲۵ میلیمتر گچ روی رابیتس
تذکر اجرایی: اگر ضخامت گچ از ۲.۵ سانتیمتر بیشتر شود، اجرای لایه سوم توری (توری مرغی) در وسط ملات الزامی است تا از ترکخوردگی در اثر شوک حرارتی جلوگیری شود.
۵. ایمنی در زلزله و اجرای والپست (مبحث ۸ و استاندارد ۲۸۰۰)
دیوارهای گچی (چه بلوک و چه درایوال) نباید در زلزله با سازه اصلی درگیر شوند. طبق پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰:
- فاصله انقطاع: دیوار گچی باید حداقل ۱٪ ارتفاع طبقه (یا ۳ سانتیمتر) از ستونها فاصله داشته باشد.
- مصالح پرکننده: این فاصله باید با مصالح تراکمپذیر مثل پشم سنگ یا یونولیت پر شود.
عدم رعایت این فاصله باعث میشود در تکانهای زلزله، دیوار گچی خرد شده و فروبریزد.
۶. قانون جدید حمل بار (مبحث ۱۲ – ویرایش ۱۴۰۳)
یک تغییر بسیار مهم برای کارفرمایان و پیمانکاران!
طبق ویرایش جدید مبحث ۱۲ (ایمنی) و استانداردهای ارگونومی، حمل دستی بار بیش از ۲۳ کیلوگرم برای کارگران به صورت مداوم ممنوع شده است. این قانون هشداری است برای گذار از کیسههای ۵۰ کیلویی سنتی به بستهبندیهای استانداردتر و یا استفاده از روشهای حمل مکانیزه و گچهای پاششی.
چرا گچ رازی؟
ما در مجموعه گچ رازی، با آگاهی کامل از این تغییرات و الزامات دقیق مهندسی، محصولاتی را تولید میکنیم که:
- دارای نشان استاندارد ملی و کد رهگیری معتبر هستند.
- از نظر دانهبندی و سفیدی، فراتر از الزامات مبحث ۵ عمل میکنند.
- دیتاشیت فنی دقیق برای محاسبات مهندسی (مبحث ۱۹) ارائه میدهند.
تعهد ما، کیفیت پایدار و ایمنی سازههای شماست.
