راهنمای جامع معرفی انواع گچ ساختمانی و صنعتی + کاربردها
راهنمای جامع معرفی انواع گچ ساختمانی و صنعتی + کاربردها
گچ، یکی از پرکاربردترین ترکیبات معدنی یافت شده در طبیعت است که هم به صورت خام و هم به صورت فرآوری شده در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. گچ طبیعی، علاوه بر استفاده به عنوان ماده اولیه و اصلی در تولید مصالح و گچ ساختمانی، کاربردهای متعددی نیز در دیگر صنایع نظیر پزشکی، دندان پزشکی، کشاورزی و صنایع مشابه دارد.
با این وجود، با توجه به کاربرد اصلی گچ به عنوان ماده اولیه تولید گچ ساختمانی، در این مقاله قصد داریم به معرفی تعدادی از انواع گچ ساختمانی و صنعتی، ویژگی‌ها و کاربردهای هر یک از آن‌ها بپردازیم. پس مانند همیشه، تا انتهای این مطلب نیز با ما همراه باشید.
انواع گچ ساختمانی و صنعتی و ویژگی‌های هر یک از آن‌ها
انواع مختلفی از گچ ساختمانی وجود دارد که هر یک به دلیل ویژگی‌های فیزیکی و ساختاری خود، کاربردهای متفاوتی در پروژه‌های عمرانی دارند. از جمله پرکاربردترین انواع گچ ساختمانی، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱- گچ زیرکار (گچ خاک)
گچ زیرکار، نوعی گچ ساختمانی پرکاربرد در پروژه‌های عمرانی و ساختمان سازی است که معمولا از ترکیب گچ و خاک رس با نسبت ۷ به ۳، حاصل می‌شود. این نوع گچ، به عنوان لایه زیرین و اولیه در گچ کاری ساختمان‌ها و به جهت رفع عیوب و نواقص و ترمیم ترک خوردگی‌های موجود بر روی سطوح بتنی، آجری و یونولیتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ویژگی‌های گچ زیرکار (گچ خاک)
- کیفیت و خلوص پایین‌تر به جهت درصد بالای ناخالصی
- قیمت ارزان‌تر نسبت به سایر انواع گچ ساختمانی
- قابلیت چسبندگی قابل قبول جهت سهولت در استفاده به عنوان پوشش سطوح بتنی، آجری و یونولیتی
- زمان گیرش کوتاه‌تر نسبت به دیگر انواع گچ ساختمانی(حدود ۵ الی ۱۰ دقیقه)
۲- گچ سفیدکاری (روکار)
گچ سفیدکاری که با عنوان گچ روکار نیز شناخته می‌شود، از دیگر انواع پرکاربرد گچ ساختمانی است که در مرحله نهایی پروژه‌های گچ کاری مورد استفاده قرار گرفته و بر روی لایه گچ زیرکار، اعمال می‌شود. این نوع گچ، بهترین انتخاب برای پرداخت نهایی و نازک کاری سطوح گچی است که سطحی صاف و یکدست را نتیجه می‌دهد.
ویژگی‌های گچ سفیدکاری (روکار)
- رنگ سفید بی‌نقص به دلیل درصد بسیار پایین ناخالصی
- دانه بندی یکنواخت و ریز
- زمان گیرش کوتاه (حدود ۱۰ الی ۱۵ دقیقه)
- مقاومت نسبتا پایین در برابر رطوبت
- رنگ پذیری بالا
- ایجاد یک سطح صاف و هموار جهت اجرای طرح‌های گچبری، رنگ کاری و نصب کاغذدیواری
۳- گچ میکرونیزه
گچ میکرونیزه، از دیگر انواع گچ ساختمانی با ویژگی‌های خاص است که به طور گسترده در پروژه‌های گچ کاری ساختمان، مجسمه سازی و قالب گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد. گچ میکرونیزه، همانطور که از نام این محصول نیز مشخص است، دارای دانه بندی بسیار ریز و یکنواختی است که همین موضوع، موجب تقویت ویژگی‌های معمول گچ نظیر چسبندگی و زمان گیرش می‌شود.
ویژگی‌های گچ میکرونیزه
- رنگ سفید بی‌نقص به دلیل درصد بسیار پایین ناخالصی
- دانه بندی بسیار ریز و یکنواخت
- چسبندگی بالا و کاهش احتمال ترک خوردگی و ریزش گچ
- افزایش سرعت اجرای پروژه‌ها به دلیل جذب آب بهتر نسبت به گچ معمولی
- زمان گیرش قابل کنترل
- مناسب برای سفیدکاری، نازک کاری و اجرای گچ بری‌ها و طرح‌های دکوراتیو
- مقاومت قابل توجه در برابر آتش
- مناسب جهت تولید قطعات گچی پیش ساخته دکوراتیو و مجسمه
۴- گچ پلیمری
گچ پلیمری، از دیگر انواع گچ ساختمانی است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود شناخته می‌شود. این نوع گچ، از ترکیب گچ میکرونیزه با مواد پلیمری و معدنی نظیر رزین‌های آکریلیک، الیاف سلولزی، پرلیت، ورمیکولیت، آهک هیدراته، اسید سیتریک، سیلیس، اسید تارتاریک و دیگر مواد مشابه در مرحله پخت در کوره، حاصل می‌شود و بسته به نوع افزودنی به کار رفته، محصول گچ نهایی ویژگی‌های منحصر به فردی خواهد داشت.
به بیان بهتر، شرکت‌های تولید گچ، با افزودن مواد و ترکیبات مختلف به گچ، تلاش می‌کنند نواقص و نقاط ضعف گچ معمولی را برطرف کرده و محصولی بی‌نقص و کاربردی را در اختیار مشتریان خود قرار دهند.
ویژگی‌های گچ پلیمری
- مقاومت بالا در برابر رطوبت و حریق
- قابلیت چسبندگی بالاتر در مقایسه با دیگر انواع گچ ساختمانی
- عایق رطوب، صدا و حرارت
- وزن سبک‌تر نسبت به دیگر انواع گچ ساختمانی
- زمان گیرش قابل کنترل
۵- گچ پاششی
از دیگر انواع گچ ساختمانی که کاربردهای گسترده‌ای در پروژه‌های عظیم عمرانی دارد، گچ پاششی است. همانطور که از نام این نوع گچ نیز مشخص است، گچ پاششی، نوعی گچ پلیمری است که به طور خاص جهت استفاده در دستگاه‌های گچ پاش، تولید شده است و گزینه مناسبی برای گچ کاری سطوح وسیعتر محسوب می‌شود.
ویژگی‌های گچ پاششی
- دانه بندی یکنواخت مخصوص دستگاه گچ پاش
- افزایش سرعت انجام پروژه‌های گچ کاری با امکان حذف مرحله اعمال گچ زیرکار
- چسبندگی بالا و قابلیت اعمال بر روی سطوح مختلف
- امکان گچ کاری سطوح وسیعتر در زمان کم
- کاهش پرت ملات تا ۴۰ درصد نسبت به روش‌های معمول گچ کاری
- امکان گچ کاری سطوح شیب دار
- عایق رطوبت، صوت و حرارت و مقاومت قابل توجه در برابر حریق
۶- گچ گیپتون
گچ گیپتون، از دیگر انواع گچ ساختمانی پلیمری است که به منظور اجرای اولین مرحله گچ کاری و لایه زیرین گچ سفید، مورد استفاده قرار می‌گیرد. خلوص این نوع گچ، در مقایسه با گچ زیرکار معمولی، بسیار بیشتر (حدود ۹۴ درصد) و نزدیک به گچ سفیدکاری است و از همین رو، نمای پایانی گچ کاری با این نوع گچ، بسیار بی‌نقص و شبیه به گچ روکار است. مقاومت بالای این نوع گچ، آن را به انتخابی مناسب جهت گچ کاری انواع سطوح بتنی، فوم، یونولیت و آجری تبدیل کرده است.
ویژگی‌های گچ گیپتون
- چسبندگی بالاتر نسبت به گچ زیرکار معمولی
- زمان گیرش نسبتا پایین (حدود ۱۵ دقیقه)
- مقاومت بالا در برابر ضربه و کشش
- عایق نسبی رطوبت، صوت و حرارت
۷- گچ سیوا
گچ سیوا، از دیگر انواع گچ ساختمانی و یکی از انواع گچ‌های پلیمری است که از ترکیب گچ با پرلیت و ورمیکولیت تهیه می‌شود و به عنوان گچ سبک نیز شناخته می‌شود. وزن مخصوص یا اصطلاحا چگالی این نوع خاص از گچ، چیزی حدود ۷۰۰ الی ۸۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است. به دلیل وزن کمتر این نوع گچ نسبت به سایر انواع گچ ساختمانی، به طور معمول، به منظور گچ کاری ساختمان‌های مرتفع مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از وزن نهایی سازه، کاسته شود.
ویژگی‌های گچ سیوا
- عایق صوت، حرارت و رطوبت
- کاهش مصرف انرژی تا ۲۵ درصد
- دارای خاصیت ضدحریق به دلیل استفاده از کانی ورمیکولیت
- مناسب جهت استفاده در ساخت قطعه‌های پیش ساخته سبک
- مناسب جهت استفاده در سازه‌های دارای محدودیت وزن
دیگر انواع گچ
۱- گچ نسوز یا ضدحریق
این نوع از گچ، از ترکیب گچ میکرونیزه با ترکیبات شیمیایی و معدنی خاص تهیه می‌شود و مقاومت بالایی در برابر شعله مستقیم آتش و دماهای بالا (تا ۱۲۰۰ درجه سانتی گراد) دارد. این نوع گچ به طور گسترده در دیواره کوره‌ها، دودکش‌ها، صنعت فولاد و دیگر محیطهای در معرض آتش مستقیم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲- گچ پزشکی
همانطور که پیشتر نیز بدان اشاره کردیم، گچ در صنعت پزشکی نیز کاربرد گسترده‌ای دارد. انواع گچ معمولی، فایبرگلاس و گچ‌های فومی و فیبری در موقعیت‌های پزشکی و ارتوپدی مورد استفاده قرار می‌گیرند. گچ معمولی (سولفات کلسیم نیمه هیدراته) به طور گسترده برای ثابت نگه داشتن قسمت‌های آسیب دیده اسکلت بدن انسان‌ها مور استفاده قرار می‌گیرد. گچ فایبرگلاس، به دلیل استفاده از الیاف شیشه، بافت متخلخل‌تری دارد و برای ثابت نگه داشتن اعضای آسیب دیده برای مدت طولانی، مناسب‌تر است.
۳- گچ دندان پزشکی
گچ دندان پزشکی، نوع دیگری از گچ مورد استفاه در صنعت پزشکی است که به منظور قالب گیری و تولید پروتزهای دندانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع گچ دندان پزشکی شامل گچ دندان سازی آلفا (مناسب جهت ساخت مدل‌های گچی)، گچ دندان سازی بتا (مناسب جهت تولید پروتزهای دندانی ثابت و متحرک)، گچ ولمیکس (مناسب جهت تولید دندان مصنوعی)، گچ استون (مناسب جهت ساخت قالب‌های ظریف از بافت‌های نرم دهان با خاصیت ارتجاعی بالا) و گچ مورفولوژی (مناسب جهت ساخت پروتزهای دندانی خاص) است که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند.
۴- گچ کشاورزی
گچ کشاورزی، در واقع همان گچ خام و فرآوری نشده است که به صورت پودر عرضه شده و جهت کاهش شوری و خاصیت اسیدی خاک، تامین کلسیم و گوگرد مورد نیاز خاک کشاورزی، بهبود قابلیت زهکشی خاک، کاهش سموم خاک از قبیل کلر، سدیم و آلومینیوم، کاهش اثرات منفی ناشی از خشکسالی، کنترل آفات و بیماری‌ها و بهبود میزان رشد و محصول دهی گیاهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۵- گچ آنتی باکتریال
گچ آنتی باکتریال، از دیگر انواع گچ است که از افزودن موادی نظیر نانوذرات نقره به ترکیب گچ حاصل می‌شود و خاصیت ضد باکتری و ضد آلودگی‌های خارجی دارد. همین ویژگی، این نوع گچ را به انتخابی مناسب جهت پوشش سطوح و دیوارهای محیطهای بهداشتی نظیر محیط بیمارستان، اتاق کودک و همچنین انبارهای نگهداری مواد غذایی و دارویی تبدیل می‌کند.
سوالات متداول
- رایج‌ترین انواع گچ ساختمانی کدام‌ها هستند؟
- از جمله رایج‌ترین انواع گچ ساختمانی می‌توان به گچ زیرکار (گچ خاک)، گچ سفیدکاری (روکار)، گچ میکرونیزه، گچ پلیمری، گچ پاششی، گچ گیپتون و گچ سیوا اشاره نمود که به طور گسترده در پروژه‌های عمرانی و ساختمان سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- گچ در کدام صنایع کاربرد دارد؟
گچ یکی از انواع ترکیبات معدنی است که علاوه بر صنعت ساختمان سازی و عمران، در بسیاری صنایع دیگر نظیر پزشکی، دندان پزشکی، کشاورزی، مجسمه سازی و صنایع مشابه نیز به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- کاربرد گچ در کشاورزی چیست؟
در صنعت کشاورزی، گچ اغلب به منظور کاهش شوری و خاصیت اسیدی خاک، تامین مواد مغذی مورد نیاز گیاهان، بهبود قابلیت زهکشی خاک، کاهش سموم خاک از قبیل کلر، سدیم و آلومینیوم، کاهش اثرات منفی ناشی از خشکسالی، کنترل آفات و بیماری‌ها و بهبود میزان رشد و محصول دهی گیاهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جمع بندی
گچ، یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین ترکیبات معدنی است که در طبیعت یافت شده است که ردپای آن را می‌توان در بسیاری از آثار باستانی یافت. امروزه نیز، این ماده هم به صورت خام و هم به صورت فرآوری شده در صنایع مختلف نظیر صنعت پزشکی، دندان پزشکی، کشاورزی و به ویژه ساختمان سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به بیان بهتر، می‌توان گفت که کاربرد اصلی گچ، در تولید مصالح مورد نیاز صنعت ساخت و ساز و عمران است.
از همین رو، انواع مختلفی از مشتقات گچ وجود دارد که به عنوان گچ ساختمانی، با ویژگی‌های خاص تولید می‌شوند و کاربردهای مختلفی دارند. با توجه به این مسئله، در این مقاله از وبلاگ شرکت گچ رازی سمنان، تلاش کردیم ضمن معرفی انواع گچ ساختمانی و صنعتی، به بررسی ویژگی‌ها و کاربردهای خاص این محصولات نیز بپردازیم. در نهایت از شما برای این که همچون همیشه، تا انتهای این مطلب نیز با ما همراه بودید، صمیمانه سپاسگزاریم.
