بسیاری از کارفرمایان آماتور می‌پرسند: “آیا می‌توانم گچ زیر کار را حذف کنم و مستقیم گچ سفید بزنم؟” پاسخ کوتاه خیر است، اما بیایید دلیل فنی آن را بررسی کنیم.

جدول مقایسه فنی گچ زیر کار و روکار

تحلیل تخصصی: گچ سفید اگر در ضخامت بالا (مثلاً ۲ سانت) اجرا شود، به دلیل نرمی زیاد ذرات، هنگام خشک شدن حجم از دست داده و فوراً ترک می‌خورد. اما گچ زیر کار به دلیل ساختار شبکه‌ای ذرات درشت، تغییر حجم بسیار کمی دارد.

درک تفاوت میان گچ سفیدکاری و گچ زیرکار باعث می‌شود کیفیت نهایی کار ساختمانی شما به شکل قابل توجهی ارتقا یابد. هر دو نوع گچ مکمل یکدیگر هستند و در کنار هم، نتیجه‌ای حرفه‌ای و با دوام ایجاد می‌کنند.

فصل سوم: انواع گچ زیر کار در بازار ایران

همه گچ‌های زیر کار یکسان نیستند. بسته به اقلیم پروژه و بودجه، شما سه انتخاب دارید:

۱. گچ و خاک سنتی (دستی)

این همان روش قدیمی است که خاک رس و گچ را در پای کار با بیل مخلوط می‌کنند.

• مزایا: ارزان‌ترین روش.

• معایب: کیفیت غیریکتواخت، احتمال وجود سنگریزه در خاک، نیاز به الک کردن طاقت‌فرسا، احتمال شوره زدن اگر خاک نمک داشته باشد.

۲. گچ زیر کار آماده (پمپاژی/دستی)

این محصول در کارخانه ترکیب شده است. نسبت خاک و گچ با ترازوهای دیجیتال صنعتی تنظیم شده و در کوره حرارت دیده‌اند.

• مزایا: کیفیت تضمینی، بدون نیاز به الک، سرعت اجرای بالا، چسبندگی عالی.

• پیشنهاد ما: برای اکثر پروژه‌های شهری، این بهترین گزینه است.

۳. گچ زیر کار پلیمری (سیوا)

نسل جدید گچ‌های زیرکار که به جای خاک، از افزودنی‌های پلیمری (رزین‌ها) استفاده می‌کنند.

• مزایا: ضد رطوبت، عایق حرارتی بهتر، وزن سبک‌تر، قابل اجرا روی یونولیت و بتن.

• کاربرد: مناطق شرجی (شمال و جنوب) و برج‌های بلندمرتبه.

نکته طلایی: برای مشاهده لیست بهترین برندهای موجود در بازار و مقایسه قیمتی آن‌ها، پیشنهاد می‌کنیم مقاله بهترین گچ زیر کار را در سایت ما مطالعه کنید.

فصل چهارم: آموزش گام‌به‌گام اجرای اصولی گچ زیر کار

اجرای گچ زیر کار، هنرِ صاف کردن ناصافی‌هاست. یک دیوارچین (بنای سفت‌کار) ممکن است دیوار را تا ۳ سانتی‌متر ناشاقول چیده باشد؛ وظیفه گچ‌کار این است که با گچ زیر کار، این خطا را صفر کند.

ابزار مورد نیاز:

• کمچه و ماله استیل

• شمشه آلومینیومی (حداقل ۲ متری) و شمشه چوبی

• شاقول

• ریسمان کار

• استامبولی (ظرف ملات)

• تراز لیزری یا معمولی

  

مرحله ۱: آماده‌سازی سطح (Surface Preparation)

سطح دیوار (آجر، بلوک سیمانی، هبلکس یا سفال) باید عاری از گرد و غبار باشد. اگر دیوار خیلی خشک است (مخصوصاً در تابستان)، حتماً ۱۰ دقیقه قبل از اجرا، دیوار را کمی آب‌پاشی کنید. این کار باعث می‌شود دیوار آب ملات را سریع نکشد و گچ “پوک” نشود.

مرحله ۲: کروم‌بندی (The Most Critical Step)

مهم‌ترین بخش کار همینجاست.

1. با استفاده از شاقول و ریسمان، نقاط برجسته دیوار را پیدا کنید.

2. ملات گچ و خاک را به صورت نقطه‌ای

3.  (تکمه‌ای) در بالا و پایین دیوار بزنید.

4. با شمشه و تراز، مطمئن شوید که این نقاط (کروم‌ها) کاملاً در یک راستا و عمود بر زمین هستند.

5. فاصله بین کروم‌ها باید کمتر از طول شمشه شما باشد (معمولاً ۱.۵ متر).

مرحله ۳: پر کردن متن (Filling)

بعد از خشک شدن کروم‌ها، فضای خالی بین آن‌ها را با ملات گچ زیر کار پر کنید. ملات را با ضربه ماله به دیوار پرتاب کنید تا به داخل خلل و فرج آجر نفوذ کند.

مرحله ۴: شمشه کشی (Leveling)

قبل از اینکه گچ سفت شود، شمشه را روی کروم‌ها قرار دهید و با حرکت اره‌ای از پایین به بالا بکشید. گچ‌های اضافه برداشته شده و سطح کاملاً صاف می‌شود.

فصل پنجم: فرمول طلایی ساخت ملات گچ زیر کار

بسیاری از مشکلات مثل “نچسبیدن گچ” یا “زود سفت شدن” مربوط به روش ساخت ملات است.

نسبت استاندارد:

• آب: ۵۰ تا ۶۰ درصد وزن مخلوط خشک.

• به زبان کارگاهی: حدوداً یک سطل آب برای ۴ پیمانه گچ.

روش اختلاط صحیح:

1. ابتدا آب را داخل استامبولی تمیز بریزید. (هرگز آب را روی گچ نریزید؛ گچ گلوله می‌شود).

2. پودر گچ زیر کار را به آرامی روی سطح آب بپاشید تا تمام سطح آب را بپوشاند.

3. ۲ دقیقه صبر کنید! اجازه دهید ذرات گچ خیس بخورند و هوای بین آنها خارج شود.

4. حالا با همزن برقی یا کمچه ملات را هم بزنید.

نکته حرفه‌ای: اگر گچ زیر کار شما “زنده” است (زودگیر است)، از آب گرم استفاده نکنید؛ آب سرد زمان گیرش را عقب می‌اندازد.

فصل ششم: محاسبه مقدار مصرف گچ زیر کار (متره و برآورد)

چند کیسه گچ بخریم؟ پاسخ دقیق به این سوال از هدر رفتن پول شما جلوگیری می‌کند.

مقدار مصرف گچ زیر کار تابعی از ضخامت اجرا است. به طور متوسط:

• وزن مخصوص گچ زیر کار: حدود ۱.۲ کیلوگرم برای هر متر مربع با ضخامت ۱ میلی‌متر.

فرمول محاسبه سرانگشتی: برای پوشش ۱ متر مربع دیوار با ضخامت استاندارد ۲.۵ سانتی‌متر (۲۵ میلی‌متر):

یعنی شما به ۳۰ کیلوگرم گچ زیر کار برای هر متر مربع نیاز دارید.

مثال کاربردی: اگر یک اتاق با سطح دیوار ۵۰ متر مربع دارید: $\mathrm{۵۰}\times \mathrm{۳۰}=\mathrm{۱۵۰۰}$ کیلوگرم. اگر کیسه‌ها ۳۰ کیلویی باشند: $\mathrm{۱۵۰۰}÷\mathrm{۳۰}=\mathrm{۵۰}$ کیسه.

نکته: همیشه ۵ تا ۱۰ درصد پرت مصالح را هم در نظر بگیرید.

فصل هفتم: آسیب‌شناسی (چرا گچ زیر کار خراب می‌شود؟)

در تجربه ۲۰ ساله ما در صنعت گچ، ۳ مشکل زیر بیشترین تکرار را داشته‌اند. راه حل‌ها را بیاموزید:

۱. ترک خوردن گچ زیر کار (Cracking)

• علت: اجرای ضخامت بیش از حد (مثلاً ۵ سانت) در یک مرحله.

• راه حل: اگر نیاز به ضخامت زیاد دارید، حتماً در دو مرحله (دو لایه) گچ‌کاری کنید. لایه اول که خشک شد، لایه دوم را بزنید.

• علت دوم: خشک شدن سریع ناشی از باد کولر یا بخاری.

• راه حل: پنجره‌ها را ببندید و اجازه دهید گچ به آرامی خشک شود.

۲. طبله کردن یا جدا شدن از دیوار (Delamination)

• علت: اجرای گچ روی دیوار کثیف، چرب یا خیلی خشک.

• علت دوم: اجرای گچ روی سطوح فلزی (ستون‌ها) بدون توری رابیتس.

• راه حل: روی ستون‌های فلزی حتما توری مرغی یا رابیتس ببندید و سپس گچ خاک کنید. فلز و گچ ضریب انبساط متفاوتی دارند و بدون توری جدا می‌شوند.

۳. زرد شدن گچ سفیدِ روی کار

• علت: گچ سفید را زودتر از موعد، روی گچ زیر کار خیس اجرا کرده‌اید. رطوبت گچ زیرین به رو می‌زند و زردی ایجاد می‌کند.

فصل هشتم: مدت زمان خشک شدن (عامل پنهان موفقیت)

عجله در ساختمان‌سازی دشمن کیفیت است. زمان خشک شدن گچ زیر کار به عوامل زیر بستگی دارد:

1. دما: در تابستان (۳۰ درجه) حدود ۲۴ ساعت / در زمستان (۵ درجه) تا ۴ روز.

2. رطوبت هوا: در مناطق شرجی، خشک شدن

3.  عمقی ممکن است تا یک هفته طول بکشد.

4. تهویه: جریان هوای ملایم سرعت خشک شدن را دو برابر می‌کند.

تست خشک شدن: ساده‌ترین راه تشخیص، تغییر رنگ است.

گچ زیر کار خیس، تیره است و وقتی خشک می‌شود به رنگ روشن (کرم/خاکستری روشن) در می‌آید. همچنین با پشت دست سطح دیوار را لمس کنید؛ اگر سرد بود، یعنی هنوز رطوبت در مغز دیوار وجود دارد.

نتیجه‌گیری: گچ زیر کار، سرمایه‌گذاری پنهان ساختمان

گچ زیر کار شاید در پایان کار دیده نشود و زیر لایه‌های رنگ و کاغذ دیواری پنهان شود، اما نقش آن در:

• عایق‌سازی حرارتی و صوتی دیوار

• استحکام لایه نهایی

• و زیبایی و تراز بودن دیوارها

غیرقابل انکار است. استفاده از گچ نامرغوب یا اجرای اشتباه، هزینه‌های بازسازی سنگینی را در آینده تحمیل می‌کند.

قدم بعدی شما چیست؟

اکنون که با تمام جزئیات فنی گچ زیر کار آشنا شدید، نوبت به انتخاب مصالح می‌رسد. آیا می‌دانید کدام برند گچ زیر کار برای منطقه جغرافیایی شما مناسب‌تر است؟ آیا نیاز به استعلام قیمت روز و خرید مستقیم از کارخانه دارید؟

برای بررسی لیست بهترین گچ‌های زیر کار و قیمت رو ز همین حالا با کارشناس فنی گچ رازی  تماس بگیرید تا مقدار دقیق مصالح پروژه شما را محاسبه کنند.

اگر در حال بررسی انواع گچ ساختمانی برای پروژه خود هستید، پیشنهاد می‌کنیم راهنمای کامل گچ ساختمانی را مطالعه کنید تا انتخاب مطمئنی داشته باشید.